آپراکسی گفتاری عارضه ای است که فرد توانایی بر زبان آوردن آن چه در ذهن وی می گذرد را ندارد و بدلیل ناتوانی مغز در هماهنگی عضلات موثر در تولید صدا و واژگان رخ می دهد. این عارضه سبب بروز مشکل در شروع و انجام حرکات لازم برای گفتار در فرد می شود. آپراکسی گفتاری در دو نوع مادرزادی و اکتسابی رخ می دهد ، در نوع مادرزادی کودک مبتلا شرایط لازم برای صحبت کردن را ندارد بطوری که این کودکان پس از ۳ سالگی نیز نمی توانند کلمات را بر زبان آورند.
در نوع اکتسابی بروز اختلال در مغز و بخصوص در قسمت هایی که مسئول گفتار صحیح هستند در اثر بیماری هایی همچون سکته مغزی و یا ضربه مغزی منجر به بروز آپراکسی گفتاری می شود ، در این حالت فرد مبتلا، مغز فرد توانایی مهارت های گفتاری را از دست داده و فرد نمی تواند چیزی که در فکرش می گذرد را بر زبان جاری کند.
دلایل آپراکسی گفتاری
آسیب بخش هایی از مغز که مسئول هماهنگی حرکات عضلات صورت و زبان هستند مهم ترین عامل بروز این اختلال گفتاری است و مهم ترین عوامل خطر عبارتند از :
- عوامل ژنتیکی مانند برخی سندرم های ژنتیکی
- سکته مغزی
- تومور مغزی
- ضربه مغزی
علائم آپراکسی گفتاری
- کم حرفی کودک و ساکت بودن وی در دوران شیرخوارگی
- مشکل در یادگیری و هجی کردن کلمات
- استفاده بیش از حد از اشکال غیر کلامی در هنگام برقراری ارتباط با اطرافیان
- تلاش های مکرر در تلفظ کلمات
- ناسازگاری های گفتاری
- محدود بودن واژگان
- استرس و فشار نادرست بر روی صداها یا کلمات خاص
- ناتوانی در گفتن کلمات طولانی و پیچیده
- مشکل در تلفظ کلمات پیچیده
- مکث طولانی بین کلمات و صداها
روش های درمان
مغز افراد مبتلا به آپراکسی گفتاری نیازمند برنامه ریزی دقیق برای ایجاد هماهنگی بین فک و لب ها است که این کار با انجام منظم تمرینات گفتاردرمانی امکان پذیر است.
گفتاردرمانگر می تواند با کودک در تعامل باشد تا کودک را در نحوه اجرای صداها، هجا ها و کلمات راهنمایی کرده و به ارزیابی توانایی های کودک بپردازد.
متخصص گفتاردرمانی همچنین کودک را از نظر هرگونه مشکل ساختاری در دهان ، زبان و … که در بروز این اختلال نقش دارند معاینه می کند.
درمان آپراکسی گفتاری در کودکان با هدف بهبود هماهنگی گفتار انجام می شود.
افراد مبتلا به موارد شدید این اختلال گفتاری می توانند از زبان اشاره بهره مند شوند یا از دستگاه های الکترونیکی از جمله رایانه هایی که تولید صدا و جمله می کنند استفاده کنند.
روش های گفتاردرمانی برای آپراکسی گفتاری
- تمرین های آگاهی از حرکات دهانی: تمرینات مختلفی برای افزایش آگاهی فرد از حرکات زبان، لب‌ها، فک و کام نرم انجام می‌شود. این تمرینات به فرد کمک می‌کند تا کنترل بهتری بر عضلات مورد استفاده در گفتار پیدا کند.
- تمرین‌های تولید صدا: تمریناتی برای تولید صداهای انفجاری، اصطکاکی و صدادار انجام می‌شود. این تمرینات به فرد کمک می‌کند تا بتواند صداهای مختلف را به صورت جداگانه و در ترکیب با یکدیگر تولید کند.
- تمرین‌های تولید هجا و کلمه: تمریناتی برای ترکیب صداها و تشکیل هجاها و کلمات ساده و سپس کلمات پیچیده‌تر انجام می‌شود.
- تمرین‌های تولید جمله: تمریناتی برای ترکیب کلمات و تشکیل جملات ساده و سپس جملات پیچیده‌تر انجام می‌شود.
- تمرین‌های گفتار در موقعیت‌های مختلف: تمریناتی برای استفاده از گفتار در موقعیت‌های مختلف مانند مکالمه، خواندن و قصه‌گویی انجام می‌شود.
- استفاده از ابزارهای کمکی: از ابزارهای کمکی مانند تصاویر، کارت‌ها و نرم‌افزارهای کامپیوتری برای تسهیل یادگیری و تمرین استفاده می‌شود.
- تمرین‌های تنفس و ریتم: تمریناتی برای بهبود کنترل تنفس و ریتم گفتار انجام می‌شود.
نکات مهم در مورد گفتاردرمانی برای آپراکسی گفتاری
صبر و حوصله: درمان آپراکسی گفتاری نیازمند صبر و حوصله فراوان است. پیشرفت در این نوع درمان تدریجی و گام به گام است.
تکرار و تمرین مداوم: تمرینات گفتاردرمانی باید به صورت منظم و با تکرار زیاد انجام شوند تا موثر واقع شوند.
همکاری خانواده: همکاری خانواده در انجام تمرینات در منزل بسیار مهم است.
تعیین اهداف واقع‌بینانه: اهداف درمانی باید با توجه به توانایی‌های فرد و شرایط او تعیین شوند.
مزایای گفتاردرمانی
افزایش وضوح گفتار: هدف اصلی گفتاردرمانی بهبود وضوح و قابل فهم بودن گفتار است. درمانگر با تمرین‌های خاص، به فرد کمک می‌کند تا صداها را دقیق‌تر و روان‌تر تولید کند.
بهبود تلفظ کلمات: با تمرین‌های تلفظ، فرد یاد می‌گیرد که کلمات را به درستی و با ترتیب صحیح صداها بیان کند.
افزایش اعتماد به نفس: توانایی برقراری ارتباط موثر، اعتماد به نفس فرد را در تعاملات اجتماعی افزایش می‌دهد.
بهبود مهارت‌های زبانی: گفتاردرمانی نه تنها به بهبود تلفظ، بلکه به گسترش دایره لغات و بهبود ساختار جمله نیز کمک می‌کند.
توسعه مهارت‌های ارتباطی غیرکلامی: علاوه بر گفتار، درمانگر به فرد کمک می‌کند تا از زبان بدن، حالات چهره و سایر نشانه‌های غیرکلامی برای برقراری ارتباط موثرتر استفاده کند.
آموزش استراتژی‌های ارتباطی جایگزین: در برخی موارد، درمانگر به فرد آموزش می‌دهد که از روش‌های ارتباطی جایگزین مانند تصاویر، علائم یا دستگاه‌های ارتباطی استفاده کند.
حمایت عاطفی: گفتاردرمانی فضایی امن برای فرد فراهم می‌کند تا احساسات خود را ابراز کند و با چالش‌های ارتباطی خود مقابله کند.
کلمات مرتبط :
درمان آپراکسی – درمان آفازی – گفتاردرمانی در پیروزی – گفتاردرمانی در شرق تهران – گفتاردرمانی در نیروهوایی
