اختلال هماهنگی رشدی (DCD) یک بیماری عصبی مزمن است که بر توانایی فرد برای هماهنگی و اجرای موثر مهارت های حرکتی تأثیر می گذارد. در حالی که اغلب در دوران کودکی ظاهر می شود، DCD می تواند بر افراد در طول عمر آنها تأثیر بگذارد. درک اختلال هماهنمگی رشدی، شناخت علائم آن، و دانستن نحوه حمایت از افراد آسیب دیده، گام های اساسی در پرداختن به چالش هایی است که ارائه می دهد. DCD نسبتاً رایج است، اما اغلب اشتباه گرفته می شود، گاهی اوقات با سایر اختلالات رشدی مانند ADHD یا اوتیسم اشتباه می شود.
اختلال هماهنگی رشدی، یک اختلال رشدی است که با مشکلات قابل توجهی در هماهنگی حرکتی و مهارت های فیزیکی مشخص می شود. این چالش‌ها به دلیل شرایط عمومی پزشکی یا عصبی نیست، بلکه به دلیل یک اختلال مهارت‌های حرکتی مشخص است. افراد مبتلا به DCD ممکن است با حرکاتی که نیاز به هماهنگی دارند، مانند بستن بند کفش، استفاده از کارد و چنگال، یا شرکت در ورزش دست و پنجه نرم کنند.
در حالی که گاهی اوقات ممکن است DCD با دست و پا چلفتی بودن اشتباه گرفته شود، این وضعیت فراتر از تفاوت های معمولی رشد در مهارت های حرکتی است. DCD می تواند زندگی روزمره یک فرد را تحت تاثیر قرار دهد و باعث می شود کارهای روزمره به طور نامتناسبی چالش برانگیز به نظر برسند. تشخیص آن بر اساس مشکلات مشاهده شده در مهارت های حرکتی است که با فعالیت های روزانه تداخل دارد و با سن و توانایی های فکری فرد همخوانی ندارد.
علائم و نشانه های اختلال هماهنگی رشدی
علائم DCD بسیار متفاوت است اما به طور کلی به دو دسته تقسیم می شود: مهارت های حرکتی درشت و مهارت های حرکتی ظریف.
مشکلات مهارت های حرکتی درشت
مهارت های حرکتی درشت شامل حرکات بزرگ بدن مانند راه رفتن، پریدن و دویدن است. کودکان مبتلا به DCD ممکن است این فعالیت ها را به ویژه چالش برانگیز بیابند که اغلب این فعالیت ها را به نمایش می گذارند:
- مشکل در حفظ تعادل یا وضعیت بدن
- مشکلات دویدن، پریدن یا بالا رفتن
- تاخیر در رسیدن به نقاط عطف حرکتی، مانند خزیدن یا راه رفتن
این مشکلات می تواند ورزش های گروهی، کلاس های تربیت بدنی و حتی زمان بازی را چالش برانگیزتر کند و بر اعتماد به نفس و تمایل کودک به شرکت تاثیر بگذارد.
چالش های مهارت های حرکتی ظریف
مهارت های حرکتی ظریف به حرکات کوچکتر و دقیقتر مانند نوشتن، بریدن با قیچی یا بستن دکمه لباس اشاره دارد. علائم شایع مشکلات مهارت های حرکتی ظریف در کودکان مبتلا به DCD عبارتند از:
- مشکل در گرفتن اشیایی مانند مداد یا چنگال
- مشکلات مربوط به کارهایی که نیاز به مهارت دارند، مانند بستن دکمه یا استفاده از زیپ
- دست خط آهسته یا نامناسب، که می تواند بر عملکرد مدرسه تأثیر بگذارد
تاثیر بر فعالیت های روزانه
به دلیل چالش هایی که در مهارت های حرکتی درشت و ظریف وجود دارد، کودکان مبتلا به DCD اغلب با وظایف مراقبت از خود مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن و بهداشت شخصی دست و پنجه نرم می کنند. فعالیت‌های مدرسه که بر هماهنگی دست و چشم متکی هستند، مانند نوشتن یا استفاده از مواد کاردستی، ممکن است دشوار باشد.
پیامدهای عاطفی و اجتماعی
تأثیر DCD فراتر از هماهنگی فیزیکی است. کودکان و بزرگسالان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی ممکن است به دلیل مشکلات خود احساس سرخوردگی، خجالت یا انزوا را تجربه کنند. این تلفات عاطفی می تواند منجر به اضطراب، عزت نفس پایین و در برخی موارد افسردگی شود. روابط اجتماعی ممکن است آسیب ببیند زیرا کودکان مبتلا به DCD ممکن است کمتر در فعالیت های گروهی شرکت کنند.
علل و عوامل خطر
علت دقیق DCD هنوز ناشناخته است، اگرچه محققان برخی از عوامل موثر را شناسایی کرده اند.
عوامل ژنتیکی
شواهد حاکی از یک جزء ژنتیکی برای DCD است، زیرا گاهی اوقات در خانواده ها وجود دارد. با این حال، هیچ ژن خاصی به طور قطعی به عنوان مسئول DCD شناسایی نشده است، که نشان می دهد ممکن است عوامل ژنتیکی متعددی را شامل شود.
عوامل عصبی
تحقیقات به مسائلی در مورد چگونگی پردازش برنامه ریزی و هماهنگی حرکتی توسط مغز و سیستم عصبی اشاره می کند. مطالعات با استفاده از تصویربرداری عصبی نشان داده‌اند که افراد مبتلا به DCD ممکن است در نواحی مغز مربوط به کنترل حرکتی و ادراک تفاوت‌هایی داشته باشند که می‌تواند منجر به مشکلات هماهنگی مرتبط با این اختلال شود.
تأثیرات محیطی
اگرچه کمتر رایج است، اما عوامل محیطی در دوران بارداری یا رشد اولیه، مانند وزن کم هنگام تولد یا زایمان زودرس، ممکن است خطر ابتلا به DCD را افزایش دهند. با این حال، تحقیقات بیشتری برای ایجاد رابطه دقیق بین این عوامل و اختلال مورد نیاز است.
درمان و مداخلات برای اختلال هماهنگی رشدی
هیچ درمانی برای اختلال هماهنگی رشدی وجود ندارد، اما مداخلات موثری وجود دارد که می تواند مهارت های حرکتی را به طور قابل توجهی بهبود بخشد، اعتماد به نفس را افزایش دهد و افراد را قادر سازد تا فعالیت های روزانه را با سهولت بیشتری مدیریت کنند.
کاردرمانی برای رشد مهارت های حرکتی
کاردرمانی (OT) اغلب یک درمان خط اول برای DCD است. کاردرمانگران نیازهای کودک را ارزیابی می کنند و تمرینات سفارشی را برای ایجاد مهارت های حرکتی ظریف و درشت طراحی می کنند. آنها روی بهبود هماهنگی دست و چشم، تعادل و قدرت و همچنین کارهای خاصی مانند نوشتن یا لباس پوشیدن کار می کنند. جلسات OT ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- فعالیت های مبتنی بر بازی: استفاده از بازی ها و اسباب بازی ها برای تمرین مهارت های هماهنگی به شیوه ای سرگرم کننده و جذاب.
- آموزش کار خاص: تمرین کارهای روزمره مانند بستن بند کفش، بریدن با قیچی یا نوشتن.
- تکنیک‌های تطبیقی: آموزش راهبردها برای انجام وظایف به روش‌های جدید در صورتی که روش‌های سنتی بسیار دشوار باشد.
رویکردهای فیزیوتراپی
فیزیوتراپی (PT) بر افزایش قدرت کلی، انعطاف پذیری و استقامت فیزیکی تمرکز دارد که می تواند به ویژه برای کودکان مبتلا به DCD که با حرکات بزرگتر مبارزه می کنند مفید باشد. فیزیوتراپیست ها اغلب فعالیت هایی مانند موارد زیر را معرفی می کنند:
- تمرینات تعادلی: استفاده از تخته های تعادل، سطوح نرم و ترامپولین برای بهبود ثبات.
- بازی‌های هماهنگی: فعالیت‌هایی مانند مسابقات رله یا مسابقه رله که به کودکان کمک می‌کند تا حرکات بزرگتر را کنترل کنند.
- تمرینات تقویتی: تمرکز بر قدرت مرکزی و رشد عضلات برای حمایت از وضعیت بدنی و کنترل بدن.
