مشاوره خانوادگی یا همان خانواده درمانی نوعی روان درمانی است که برای بهبود ارتباطات، حل تعارضات و تقویت روابط درون یک واحد خانواده طراحی شده است. این یک فرآیند مشارکتی است که در آن یک درمانگر آموزش دیده به عنوان یک راهنما برای کمک به خانواده ها در جهت یابی چالش ها و ایجاد پویایی سالم تر عمل می کند.
در حالی که اصطلاحات “مشاوره” و “درمان” ممکن است تفاوت های اندکی بین درمانگران داشته باشند، هدف اصلی جلسات خانواده یکسان است: ایجاد فضای امن برای ارتباط آزاد، تقویت درک و تجهیز خانواده ها به ابزارهایی برای غلبه بر موانع.
خانواده درمانی ریشه در مفهوم نظریه سیستم های خانواده دارد. این نظریه خانواده ها را به عنوان سیستم های به هم پیوسته ای می بیند که در آن اعمال و احساسات یک عضو بر کل واحد تأثیر می گذارد. تغییر در رفتار یک فرد میتواند واکنش ها و تعدیل هایی را از سوی دیگران برانگیزد و اثری موجدار در پویایی خانواده ایجاد کند.
درمانگران آموزش دیده در نظریه سیستم های خانواده بر شناسایی این الگوهای تعامل تمرکز می کنند. هدف آنها درک این موضوع است که چگونه سبک های ارتباطی، نقش های تثبیت شده و تعارضات حل نشده به مشکل ارائه شده کمک می کنند. با بررسی این الگوها، درمانگر می تواند به خانواده ها کمک کند تا پویایی های ناسالم را تشخیص دهند و به سمت راه های سازنده تر تعامل کار کنند.
مزایای مشاوره خانوادگی
مشاوره خانواده می تواند برای خانواده هایی که با طیف وسیعی از مسائل روبرو هستند بسیار مفید باشد. برخی از دلایل رایج خانواده ها برای درمان عبارتند از:
- مشکلات ارتباطی: مشکل در بیان احساسات، سوء تفاهم ها یا بحث های حل نشده همه مواردی هستند که خانواده درمانی می تواند به آنها رسیدگی کند. درمانگران می توانند مهارت های ارتباطی موثر مانند گوش دادن فعال و ارتباط قاطعانه را برای تقویت درک بهتر آموزش دهند.
- حل تعارض: اختلافات در هر خانواده ای اجتناب ناپذیر است. با این حال، زمانی که تعارض ها ثابت می شوند و منجر به رفتارهای مخرب می شوند، خانواده درمانی می تواند کمک کننده باشد. درمانگران فضایی خنثی برای خانوادهها فراهم میکنند تا دیدگاههای خود را بیان کنند و در جهت راهحلهایی کار کنند که نیازهای همه را برطرف کند.
- مشکلات رفتاری: خانواده درمانی چه کودکی باشد که با تنظیم هیجانی دست و پنجه نرم می کند یا نوجوانی که رفتار پرخطر از خود نشان می دهد. درمانگران می توانند به خانواده ها کمک کنند تا علت اصلی رفتار را درک کنند و استراتژی هایی برای تغییر مثبت ایجاد کنند.
- تغییر زندگی: تغییرات عمده زندگی مانند طلاق، خانواده های ترکیبی، بیماری یا از دست دادن شغل می تواند پویایی خانواده را تحت فشار قرار دهد. مشاوره خانوادگی می تواند فضای امنی را برای پردازش این تغییرات و توسعه مکانیسم های مقابله با هم فراهم کند.
- مسائل مربوط به سلامت روان: خانواده درمانی می تواند ابزار ارزشمندی در مدیریت شرایط سلامت روان مانند اضطراب، افسردگی یا اعتیاد باشد. با پرداختن به پویاییهای خانواده که ممکن است به این وضعیت کمک کند و یادگیری الگوهای ارتباطی حمایتی، درمان میتواند اثربخشی درمان فردی را افزایش دهد.
فراتر از پرداختن به مشکلات خاص، خانواده درمانی همچنین می تواند اقدامی پیشگیرانه برای تقویت پیوندهای سالم موجود باشد. این می تواند به خانواده ها کمک کند تا انعطاف پذیری ایجاد کنند، مهارت های حل مسئله را توسعه دهند و محیط حمایتی تری برای همه اعضا ایجاد کنند.
در طول جلسات درمانی چه اتفاقی رخ می دهد؟
جلسات مشاوره خانوادگی معمولاً کل واحد خانواده را در بر می گیرد، اگرچه جلسات فردی ممکن است برای موقعیت های خاص گنجانده شود. درمانگر معمولاً با جمع آوری اطلاعات در مورد پیشینه خانواده، موضوع ارائه شده و دیدگاه هر یک از اعضا شروع می کند.
در طول جلسات، درمانگر از تکنیک های مختلفی برای تسهیل ارتباط و هدایت خانواده به سمت رشد استفاده می کند. رویکردهای رایج عبارتند از:
- پرسش با پایان باز: درمانگر سوالاتی را با پایان باز می پرسد تا همه را تشویق کند تا احساسات و تجربیات خود را بدون قضاوت به اشتراک بگذارند.
- چارچوب بندی مجدد: درمانگر به خانواده ها کمک می کند تا موقعیت ها یا رفتارهای منفی را به دیدگاه های سازنده تر تغییر دهند.
- تمرین های ارتباطی: ایفای نقش، تمرین های گوش دادن فعال و جملات “من” همگی می توانند برای بهبود مهارت های ارتباطی استفاده شوند.
- تکالیف خانه: درمانگر ممکن است وظایفی را برای خانواده ها تعیین کند تا مهارت های ارتباطی جدید خود را در خارج از جلسات تمرین کنند.
هدف کلی خانواده درمانی ایجاد فضایی است که در آن همه صداها شنیده شود، همدلی ایجاد کند و رویکردی مشارکتی برای حل مسئله ایجاد کند.
