نوروفیدبک نوعی روش درمانی است که در آن اطلاعات عصبی به دستگاه عصبی مرکزی (CNS) فرد بازخورد داده می شود. این روش به فرد کمک می کند تا با آگاهی از عملکرد سیستم عصبی به اصلاح عملکردهای مغزی خود کمک کند. انسان ها در حالت عادی به دلیل عدم آگاهی از امواج مغزی توانایی کنترل و تغییر امواج مغز خود را ندارد. این روش مبتنی بر اصول شرطی سازی عامل است و زیرمجموعه ای از بیوفیدبک است، یک زمینه وسیع تر که از سیگنال های فیزیولوژیکی مختلف برای بهبود سلامت و عملکرد استفاده می کند.
امواج مغزی و EEG
مغز انسان فعالیت الکتریکی تولید می کند که می تواند به شکل امواج مغزی اندازه گیری شود. این امواج بر اساس فرکانس به انواع مختلفی طبقه بندی می شوند:
- امواج دلتا (۰٫۵-۴ هرتز): این امواج کندترین امواج مغزی هستند و در خواب عمیق غالب هستند.
- امواج تتا (۴-۸ هرتز): با خواب سبک، آرامش و خلاقیت مرتبط است.
- امواج آلفا (۸-۱۲ هرتز): در حالتهای آرام و آرام وجود دارند و میتوانند تمرکز را افزایش دهند.
- امواج بتا (۱۲-۳۰ هرتز): مربوط به تفکر فعال، حل مسئله و هوشیاری بالا.
- امواج گاما (۳۰-۱۰۰ هرتز): مرتبط با فعالیت ذهنی بالاتر، از جمله ادراک و آگاهی.
در نوروفیدبک، یک کلاه EEG با حسگرها روی پوست سر قرار می گیرد تا این امواج مغزی را اندازه گیری کند. سپس داده ها به یک برنامه رایانه ای وارد می شود که فرکانس ها را تجزیه و تحلیل می کند و بازخورد را برای فرد ارائه می دهد.
مکانیسم اصلی نوروفیدبک شرطی سازی عامل است، روشی برای یادگیری که پاداش و تنبیه را برای رفتار به کار می گیرد. با ارائه بازخورد در زمان واقعی، نوروفیدبک به افراد کمک می کند تا یاد بگیرند که فعالیت مغز خود را خود تنظیم کنند. هنگامی که مغز الگوهای فعالیت مطلوبی تولید می کند، تقویت مثبت داده می شود و مغز را تشویق می کند تا این الگوها را بیشتر بپذیرد.
کاربردهای نوروفیدبک چیست؟
نوروفیدبک در انواع تنظیمات بالینی برای رسیدگی به شرایط متعدد به کار گرفته شده است:
اختلال کمبود توجه و بیش فعالی (ADHD)
یکی از کاربردهای نوروفیدبک که بیشترین تحقیقات را انجام داده است، برای ADHD است. کودکان مبتلا به ADHD اغلب بیش از حد امواج تتا و کمبود امواج بتا را نشان می دهند که با بی توجهی و بیش فعالی مرتبط است. هدف نوروفیدبک آموزش مغز برای افزایش فعالیت امواج بتا و کاهش فعالیت امواج تتا است. مطالعات نشان داده اند که نوروفیدبک می تواند منجر به بهبود قابل توجهی در توجه، تکانشگری و بیش فعالی شود.
درمان اضطراب و افسردگی با نوروفیدبک
نوروفیدبک همچنین می تواند در درمان اضطراب و افسردگی موثر باشد. افراد مبتلا به اضطراب اغلب دچار عدم تعادل در امواج آلفا و بتا هستند. آموزش مغز برای افزایش فعالیت امواج آلفا می تواند آرامش را افزایش دهد و علائم اضطراب را کاهش دهد. برای افسردگی، نوروفیدبک ممکن است بر افزایش فعالیت آلفا در نیمکره چپ مغز متمرکز شود، که اغلب در افراد افسرده کم تحرک است.
اختلالات خواب
بی خوابی و سایر اختلالات خواب را می توان از طریق نوروفیدبک با آموزش مغز برای تولید امواج آلفا و تتا بیشتر و ایجاد آرامش و خواب عمیق تر برطرف کرد. این به ویژه برای افرادی که در شروع یا حفظ خواب به دلیل فعالیت بیش از حد بتا که با بیداری و برانگیختگی همراه است، مشکل دارند مفید است.
آسیب مغزی تروماتیک (TBI) و سکته مغزی
افرادی که از TBI یا سکته مغزی بهبود می یابند می توانند از نوروفیدبک برای بازگرداندن عملکرد بهینه مغز بهره مند شوند. این درمان می تواند به بهبود عملکردهای شناختی مانند توجه، حافظه و عملکرد اجرایی با تشویق الگوهای امواج مغزی سالم تر و افزایش انعطاف پذیری عصبی، توانایی مغز برای سازماندهی مجدد خود با ایجاد ارتباطات عصبی جدید کمک کند.
درمان صرع با نوروفیدبک
نوروفیدبک به عنوان درمانی برای صرع، به ویژه برای بیمارانی که به خوبی به دارو پاسخ نمی دهند، مورد بررسی قرار گرفته است. با آموزش مغز برای تنظیم موثرتر، نوروفیدبک می تواند دفعات و شدت تشنج ها را کاهش دهد.
مدت و تعداد جلسات نوروفیدبک بسته به شرایط تحت درمان و پاسخ فرد به درمان متفاوت است. به طور معمول، یک دوره نوروفیدبک شامل ۲۰-۴۰ جلسه است که هر جلسه ۳۰-۶۰ دقیقه طول می کشد. برخی از افراد ممکن است برای نتایج مطلوب به جلسات اضافی نیاز داشته باشند.
مزایا و فواید
غیر تهاجمی و بدون دارو
یکی از مزایای اولیه نوروفیدبک این است که یک گزینه درمانی غیر تهاجمی و بدون دارو است. این امر آن را به ویژه برای افرادی که ممکن است به دلیل عوارض جانبی یا نگرانی های دیگر داروها را تحمل نکنند یا بخواهند از آنها اجتناب کنند جذاب است.
قابل تنظیم
نوروفیدبک را می توان بر اساس نیازهای خاص فرد تنظیم کرد و امکان یک رویکرد کاملا شخصی برای درمان را فراهم می کند. ارزیابی qEEG به شناسایی الگوهای امواج مغزی منحصر به فرد هر فرد کمک می کند و امکان توسعه پروتکل های آموزشی سفارشی را فراهم می کند.
اثرات طولانی مدت
تحقیقات نشان داده است که اثرات نوروفیدبک حتی پس از اتمام جلسات آموزشی می تواند طولانی مدت باشد. این به این دلیل است که نوروفیدبک توسعه مسیرهای عصبی جدید را ارتقا می دهد و انعطاف پذیری عصبی را افزایش می دهد و منجر به بهبود پایدار در عملکرد مغز می شود.
طیف گسترده ای از برنامه های کاربردی
نوروفیدبک برای رسیدگی به طیف وسیعی از شرایط، از اختلالات سلامت روان گرفته تا مسائل عصبی استفاده شده است. تطبیق پذیری و اثربخشی آن، آن را به ابزاری ارزشمند در تنظیمات مختلف درمانی تبدیل کرده است.
کلمات مرتبط :
نورفیدبک چیست – هزینه نوروفیدبک – نوروتراپی در شرق تهران – کاردرمانی خوب در شرق تهران – کاردرمانی در نیروهوایی
