گفتاردرمانی یا آسیب شناسی گفتار و زبان یکی از رشته های علوم توانبخشی است که به تشخیص و درمان اختلالات مرتبط با زبان و گفتار و همچنین اختلالات بلع می پردازد.
اختلالات ارتباطی ، اختلالات درکی، اختلالات صوت و مشکلات بلع غذا از جمله مهم ترین حوزه های تخصصی فعالیت گفتاردرمانگران هستند.
درمان کودکانی که در فراگیری زبان مادری یا استفاده صحیح از گفتار دچار مشکل هستند و نیا بزرگسالانی که به دلایلی همچون سکته مغزی دچار اختلالات گفتاری شده اند از وظایف یک متخصص گفتاردرمانی است.
دانشجویان این رشته در دوران دانشگاه با مباحثی همچون آناتومی و فیزیولوژی اندام گفتار ، روان شناسی و زبانشناسی آشنا شده و می آموزند که چگونه با استفاده از مهارت های خود به درمان مشکلات افراد نیازمند خدمات گفتاردرمانی کمک کنند.
مشکلات گفتاری می تواند سبب بروز مشکلات عدیده ای برای فرد شود از ناتوانی در برقراری ارتباط با اطرافیان تا انزوا و گوشه گیری ، این امر نشان دهنده اهمیت خدمات است که گفتاردرمانگران ارائه می دهند.
تاخیر در رشد زبان و گفتار و لکنت زبان از شایع ترین مشکلات گفتاری در کودکان هستند که با گفتاردرمانی کودکان می توان به بهبود آن ها کمک کرد.
عقب افتادگی ذهنی ، مشکلات روحی و کم شنوایی از دلایل مهم بروز مشکلات گفتاری در افراد هستند.
ذکر این نکته ضروری است که هر چه افراد مبتلا به اختلالات گفتاری سریعتر به گفتار درمانی مراجعه کنند، پیشرفتهای بهتری را نشان داده و راحتتر درمان میشوند.
نوزادان نارس و شیرخواران مبتلا به مشکلاتی همچون فلج مغزی، شکاف کام و سندرم داون ، کودکان دچار مشکلات یادگیری و شنیداری ، کودکان دچار اختلالات طیف اتیسم ، کودکان مبتلا به سندرم داون و افراد مبتلا به سکته مغزی و سرطان های دهان و حنجره می توانند از خدمات گفتاردرمانگران بهره ببرند.
بیشتر بخوانید : اختلالات صدا در سالمندان
موارد کاربرد گفتاردرمانی
سکته مغزی
گفتار درمانی سکته مغزی، بر کمک به افراد برای بازیابی توانایی های ارتباطی خود پس از سکته متمرکز است. سکته مغزی می تواند گفتار، زبان و بلع را مختل کند و گفتاردرمانگران (آسیب شناسان گفتار زبان) با بیماران برای رفع این چالش ها همکاری می کنند.
تکنیک های درمانی
تمرینات گفتاری: فعالیت هایی برای بهبود بیان، روانی و کیفیت صدا.
تمرین های زبان: وظایفی برای تقویت درک، بیان کلامی، خواندن و مهارت های نوشتاری.
درمان شناختی ارتباطی: بر توجه، حافظه، حل مسئله و سایر مهارت های شناختی مرتبط با ارتباط تمرکز می کند.
بلع درمانی (درمان دیسفاژی): تمرینات و تکنیک هایی برای بهبود عضلات درگیر در بلع و اطمینان از خوردن و آشامیدن ایمن.
اهداف
بهبود ارتباطات: افزایش توانایی بیمار برای درک و درک در تعاملات روزانه.
افزایش استقلال: بیمار را قادر می سازد تا وظایف مرتبط با ارتباط را مستقل تر انجام دهد.
کیفیت زندگی: بهبود رفاه کلی و مشارکت اجتماعی از طریق مهارت های ارتباطی بهتر.
لکنت زبان
گفتار درمانی برای لکنت بر کمک به افرادی تمرکز دارد که با تسلط در گفتار خود مشکل دارند. لکنت با صداها، هجاها یا کلمات تکراری، صداهای طولانی و وقفه هایی که به نام بلوک شناخته می شوند مشخص می شود. گفتاردرمانگران که به عنوان درمانگر گفتار و زبان (SLTs) نیز شناخته می شوند، از تکنیک های مختلفی برای کمک به مدیریت و کاهش لکنت استفاده می کنند.
تکنیک های درمانی
شکل دهی روان: تکنیک هایی با هدف افزایش گفتار روان از طریق الگوهای گفتاری کنترل شده. این شامل:
- آهسته گفتار: تشویق سرعت گفتار کندتر برای کاهش فشار و بهبود روانی.
- شروع ملایم: تمرین شروع نرم با کلمات برای سهولت در گفتار.
- آواسازی مداوم: حفظ جریان مداوم صداهای گفتاری برای کاهش وقفه ها.
اصلاح لکنت: تکنیک هایی که برای اصلاح خود لحظه لکنت طراحی شده اند و آن را کمتر شدید و قابل کنترل تر می کنند. این شامل:
- لغو: توقف پس از یک کلمه لکنت زبان، مکث، و سپس تکرار کلمه را روان تر.
- مجموعههای آمادهسازی: پیشبینی لکنت و استفاده از استراتژیهایی برای جلوگیری یا کاهش لکنت
- درمان شناختی-رفتاری (CBT): پرداختن به جنبه های عاطفی و روانی لکنت، مانند اضطراب و ادراک منفی از خود.
اوتیسم
گفتار درمانی برای افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) بر بهبود مهارت های ارتباطی تمرکز دارد که می تواند در بین افراد بسیار متفاوت باشد. برخی ممکن است ارتباط کلامی محدودی داشته باشند یا اصلاً ارتباط کلامی نداشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است با ارتباطات اجتماعی و زبان عمل گرایانه مشکل داشته باشند. درمانگران گفتار و زبان (SLTs) رویکردهای خود را برای رفع نیازهای منحصر به فرد هر فرد تنظیم می کنند.
تکنیک های درمانی
- توسعه زبان: تکنیک هایی برای توسعه مهارت های زبانی دریافتی (درک) و بیانی (گفتاری).
- ساخت واژگان: آموزش لغات و مفاهیم جدید.
- ساختار جمله: تشویق به استفاده از جملات پیچیده تر.
- درک دستورالعمل ها: تمرین پیروی از دستورالعمل های ساده تا پیچیده.
- ارتباطات اجتماعی (پراگماتیک): تمرکز بر بهبود استفاده از زبان در زمینه های اجتماعی.
- مهارت های مکالمه: آموزش نوبت گیری، شروع گفتگو و ماندن در موضوع.
- ارتباط غیرکلامی: کار بر روی تماس چشمی، حالات چهره و ژست ها.
- درک نشانه های اجتماعی: شناخت و پاسخ به نشانه های اجتماعی و زبان بدن.
- ارتباطات تقویتی و جایگزین (AAC): استفاده از وسایل کمکی ارتباطی برای کسانی که مهارت های کلامی محدود یا بدون مهارت دارند.
- سیستم ارتباط تبادل تصویر (PECS): استفاده از تصاویر برای برقراری ارتباط با نیازها و ترجیحات.
- دستگاه های تولید کننده گفتار: دستگاه های الکترونیکی که گفتار تولید می کنند.
- زبان اشاره: آموزش علائم اولیه برای کمک به برقراری ارتباط.
- درمان مبتنی بر بازی: استفاده از بازی برای تشویق ارتباط و تعامل اجتماعی به روشی طبیعی و جذاب.
- نقش آفرینی: تمرین سناریوهای اجتماعی از طریق بازی های نقش آفرینی.
- بازی تعاملی: تشویق به توجه مشترک و فعالیت های مشترک.
- مداخلات رفتاری: تکنیک های به دست آمده از تحلیل رفتار کاربردی (ABA) برای تقویت رفتارهای ارتباطی مطلوب.
دیگر موارد کاربرد گفتاردرمانی
- تاخیر در رشد گفتاری
- اختلال در تلفظ اصوات گفتاری
- ناتوانی در برقراری ارتباط کلامی یا غیر کلامی
- کم شنوایی یا ناشنوایی
- ناتوانی در درک کلام
- موتیسم
- آپراکسی
- اختلال در بلع غذا
- مشکلات خواندن و نوشتن
کلمات مرتبط :
گفتاردرمانی در شرق تهران – بهترین مرکز گفتاردرمانی شرق تهران – درمان لکنت زبان کودکان
