تاخیر کلامی یا دیرحرف زدن کودکان یکی از شایع ترین اختلالات گفتاری است که به دلایل مختلفی رخ داده و نیامند مداخلات گفتاردرمانی برای درمان آن است. توانایی های گفتاری در این کودکان با سرعت کمتری نسبت به بیشتر کودکان در حال رشد است. اختلالات شنوایی ، گفتاری و شناختی از مهم ترین عواملی هستند که سبب تاخیر کلامی می شوند. تاخیر در شروع بیان کلمات با معنی چه بصورت تکی و چه بصورت جملات کوتاه مهم ترین مشخصه این اختلال گفتاری است.
تاخیر کلامی در کودکان یا تاخیر زبانی زمانی اتفاق می‌افتد که کودک مهارت‌های زبانی را به میزان مورد انتظار برای سن خود رشد ندهد. این می تواند شامل مشکل در صحبت کردن، درک یا هر دو باشد. در حالی که بسیاری از کودکان مهارت های زبانی را با سرعت های متفاوتی توسعه می دهند، تاخیر کلامی ممکن است نشانه ای از یک مشکل اساسی باشد و می تواند از مداخله زودهنگام بهره مند شود.
با توجه به اینکه بسیاری از کودکان در سالهای ابتدایی تولد خود دچار اختلالات گفتاری خفیف هستند و اغلب با افزایش سن و رشد کودک برطرف می شود تاخیر کلامی معیارهای خاص خود را دارد و باید توسط متخصص گفتاردرمانگر تشخیص داده شود. پاسخ به صدا ، قان و قون کردن ، تکرار کلمات ، گفتار نامفهوم ، ترکیب کلمات و جمله سازی جز مراحل رشد طبیعی گفتار هستند که والدین باید به آن ها توجه کنند. کودکان در حدود ۱۲ ماهگی باید بتوانند علائمی را از خود بروز بدهند که نشان دهنده استفاده از صداها برای ایجاد ارتباط با والدین و اطرافیان خود است.
یکی از بهترین راهکارها در جلوگیری از تاخیر کلامی کودکان برقراری ارتباط کلامی با کودک از دوران نوزادی است و والدین می‌تواند بوسیله حرف زدن با کودک و خواندن شعر و قصه برای وی کمک مؤثری به رشد گفتاری او بکنند. بسیاری از کودکانی که دیر حرف می زنند دچار نوعی مشکل در مغز هستند که توانایی برقراری ارتباط بین مغز و ایجاد کلمات وجود نداشته و یا دچار مشکل است و از این نظر نیز باید تحت بررسی قرار بگیرند. این مشکل سبب می شود تا کودک در برقراری ارتباط کلامی با والیدن و اطرافیان خود دچار مشکل باشد.
علل و عوامل خطر
مشکلات شنوایی: اگر کودک صداها را به وضوح نشنود، ممکن است خوب صحبت نکند. آزمایشات شنوایی برای رد این امر ضروری است.
تأخیر در رشد: شرایطی مانند اختلال طیف اوتیسم (ASD)، ناتوانی‌های ذهنی یا سایر اختلالات رشدی می‌تواند باعث تاخیر زبانی شود.
اختلالات گفتار و زبان: اختلالات زبانی خاص (SLI) یا اختلالات گفتاری مانند آپراکسی گفتار می تواند زبان را به تاخیر بیندازد.
عوامل محیطی: قرار گرفتن محدود در معرض زبان گفتاری، عدم تعامل اجتماعی یا استرس در محیط ممکن است به تاخیر کمک کند.
مسائل عصبی: مشکلات مربوط به نواحی مغز که مسئول گفتار هستند ممکن است منجر به تاخیر در گفتار شود.
علائم رایج تاخیر کلامی
در ۱۲ ماهگی: کودک غرغر نمی کند، از حرکاتی مانند اشاره یا تکان دادن، یا پاسخ به نام خود استفاده نمی کند.
در ۱۸ ماهگی: واژگان محدود (کمتر از ۱۰-۲۰ کلمه) و صداها را تقلید نمی کند یا دستورالعمل های ساده را دنبال نمی کند.
در ۲ سالگی: کودک کلمات را در عبارات یا جملات ساده ترکیب نمی کند، واژگانی کمتر از ۵۰ کلمه دارد یا حتی برای بزرگسالان آشنا به سختی قابل درک است.
در ۳ سالگی: برای تشکیل جملات ساده تلاش می کند، نمی تواند دستورالعمل های دو مرحله ای را دنبال کند، یا بیشتر اوقات توسط دیگران درک نمی شود.
در ۴-۵ سالگی: مشکل در گفتن داستان، پیروی از دستورالعمل های پیچیده تر، یا گفتگو با همسالان.
نقش گفتاردرمانی در درمان تاخیر کلامی
گفتاردرمانی موثرترین راهکار در درمان تاخیر کلامی است و والدین در صورتی که متوجه تاخیر در گفتارد کودک خود شده اند باید با یک گفتاردرمانگر مشورت کنند تا اقدامات گفتاردرمانی هرچه سریع تر آغاز شود.
چرا گفتاردرمانی برای تاخیر کلامی ضروری است؟
تشخیص دقیق: گفتاردرمانگر با ارزیابی دقیق توانایی‌های زبانی کودک، علت تاخیر کلامی را شناسایی می‌کند.
تعیین شدت اختلال: با تعیین شدت اختلال، گفتاردرمانگر می‌تواند برنامه درمانی مناسب را طراحی کند.
آموزش مهارت‌های زبانی: گفتاردرمانگر از طریق تمرینات و فعالیت‌های مختلف، مهارت‌های زبانی مانند تلفظ، واژگان، ساختار جمله و درک زبان را به کودک آموزش می‌دهد.
تقویت اعتماد به نفس: با پیشرفت در درمان، اعتماد به نفس کودک در برقراری ارتباط افزایش می‌یابد.
بهبود مهارت‌های اجتماعی: گفتاردرمانی به کودک کمک می‌کند تا در تعاملات اجتماعی موفق‌تر باشد.
اهداف گفتاردرمانی در درمان تاخیر کلامی
افزایش تولید صداها و کلمات: آموزش تلفظ صحیح صداها و افزایش دامنه واژگان کودک.
بهبود ساختار جمله: آموزش ساخت جملات صحیح و کامل.
تقویت درک زبان: بهبود توانایی درک دستورات، داستان‌ها و مکالمات.
افزایش مهارت‌های ارتباطی غیرکلامی: آموزش زبان بدن، بیان احساسات و تعاملات اجتماعی.
روش‌های درمان در گفتاردرمانی تاخیر کلامی
تمرینات آواشناسی: آموزش تلفظ صحیح صداها و کلمات.
بازی‌های زبانی: استفاده از بازی‌ها برای تقویت مهارت‌های زبانی به صورت سرگرم‌کننده.
داستان‌گویی: تشویق کودک به داستان‌گویی و پاسخ به سوالات مربوط به داستان.
تمرینات شنیداری: تقویت توانایی شنیدن و درک صداها و کلمات.
تمرینات گفتاری گروهی: ایجاد فرصت برای تعامل با سایر کودکان و تمرین مهارت‌های اجتماعی.
نقش والدین در درمان
همکاری با گفتاردرمانگر: والدین باید با گفتاردرمانگر همکاری کرده و تمرینات خانگی را به طور مرتب انجام دهند.
ایجاد محیط گفتگو محور: فراهم کردن محیطی که در آن کودک تشویق به صحبت کردن شود.
خواندن برای کودک: خواندن داستان‌ها برای کودک به افزایش دایره لغات و درک زبان کمک می‌کند.
صبر و حوصله: والدین باید صبور باشند و به کودک زمان کافی برای پیشرفت بدهند.
چه زمانی به دنبال کمک باشیم؟
اگر متوجه شدید که فرزندتان نقاط عطف زبان را رعایت نمی کند، مهم است که با یک متخصص اطفال یا یک آسیب شناس گفتار-زبان (SLP) مشورت کنید. مداخله زودهنگام برای کمک به کودک برای رسیدن یا رسیدگی به شرایط اساسی کلیدی است.
کلمات مرتبط :
دلایل دیر حرف زدن کودک – درمان تاخیر در گفتار – گفتاردرمانی کودکان در شرق تهران – گفتاردرمانی در پیروزی – گفتاردرمانی در نیروهوایی – گفتاردرمانی خوب در شرق تهران
