آپراکسی یک اختلال عصبی پیچیده است که بر توانایی فرد برای انجام حرکات ارادی تأثیر می گذارد، حتی زمانی که تمایل و توانایی فیزیکی برای انجام آن حرکات وجود داشته باشد. این اصطلاح از کلمات یونانی a- (بدون) و پراکسیس (عمل) گرفته شده است که ناتوانی در ترجمه فکر را به کنش هماهنگ برجسته می کند. در حالی که اغلب بر گفتار تأثیر می گذارد، می تواند بر سایر مهارت های حرکتی مانند حرکات دست یا راه رفتن نیز تأثیر بگذارد. درک آپراکسی بسیار مهم است زیرا به طور قابل توجهی بر زندگی افراد مبتلا تأثیر می گذارد و نیاز به مداخلات و حمایت های تخصصی دارد.
آپراکسی به اشکال مختلف ظاهر می شود که هر کدام بر عملکردهای حرکتی خاصی تأثیر می گذارد. بیایید انواع کلیدی را بررسی کنیم:
آپراکسی گفتار کودکی (CAS)
CAS یک اختلال گفتاری است که در کودکان یافت می شود، جایی که آنها برای برنامه ریزی و تولید حرکات دقیق مورد نیاز برای گفتار تلاش می کنند. علیرغم اینکه می‌دانند چه می‌خواهند بگویند، ممکن است کلمات نادرست یا اصلاً نادرست ظاهر شوند. این به دلیل ضعف عضلانی نیست، بلکه به دلیل قطع ارتباط بین مغز و عضلات است.
آپراکسی ایدئوموتور
این نوع شامل دشواری در اجرای اقدامات ساده و هدفمند مانند تکان دادن یا استفاده از ابزار، با وجود درک کار و داشتن ظرفیت فیزیکی برای انجام آن است.
آپراکسی ساختمانی
یک فرد مبتلا به آپراکسی ساختمانی ترسیم یا ساخت اشیاء را سخت می‌یابد، که می‌تواند به شدت بر کارهایی که نیاز به استدلال فضایی دارند، مانند مونتاژ مبلمان یا مدل‌های ساختمان، تأثیر بگذارد.
آپراکسی چشمی
این شکل نادر حرکات چشم را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث می شود افراد نتوانند به طور موثر نگاه خود را تغییر دهند یا اشیا را ردیابی کنند.
آپراکسی حرکتی اندام
آپراکسی حرکتی اندام، مهارت های حرکتی ظریف، به ویژه در دست ها و انگشتان را مختل می کند. فعالیت های روزمره مانند نوشتن یا بستن دکمه های پیراهن چالش برانگیز می شوند.
علل آپراکسی
این اختلال از آسیب به نواحی مغزی که مسئول برنامه ریزی و هماهنگی حرکات هستند به وجود می آید. علل شایع عبارتند از:
آسیب عصبی: سکته مغزی، صدمات تروماتیک مغزی یا تومورها می توانند عملکرد مغز را مختل کنند و منجر به آپراکسی شوند.
شرایط مرتبط: اختلالاتی مانند آلزایمر، پارکینسون و بیماری هانتینگتون اغلب شامل آپراکسی به عنوان یک علامت است.
عوامل ژنتیکی: در برخی موارد، به ویژه با CAS، جهش های ژنتیکی ممکن است نقش داشته باشند.
عوامل رشد: ناهنجاری های مغزی یا تأخیر در رشد نیز می توانند در این امر نقش داشته باشند.
علائم آپراکسی بسته به نوع آن متفاوت است، اما به طور کلی شامل مشکلات در حرکات ارادی و هماهنگی است. به عنوان مثال:
علائم خاص گفتار
- مشکل در تلفظ صحیح کلمات
- خطاهای گفتاری متناقض
- دست زدن به حرکات با دهان در تلاش برای تشکیل کلمات.
- مشکل در ریتم و لحن در گفتار.
علائم حرکتی و عملکردی
- دست و پا چلفتی در انجام کارهایی مانند لباس پوشیدن یا آشپزی.
- مشکلات تقلید حرکات یا پیروی از دستورالعمل ها.
- قضاوت نادرست روابط فضایی، منجر به خطا در ترسیم یا مونتاژ می شود.
تأثیرات عاطفی و روانی
- ناامیدی به دلیل موانع ارتباطی.
- کناره گیری از تعاملات اجتماعی.
- عزت نفس پایین ناشی از سوء تفاهم های مکرر.
روشهای تشخیص
تشخیص آپراکسی شامل ارزیابی کامل توسط متخصصان پزشکی و گفتار زبان است. این فرآیند معمولاً شامل موارد زیر است:
مشاهده بالینی: ارزیابی توانایی فرد برای انجام وظایف خاص، مانند پیروی از دستورالعمل های کلامی یا تقلید حرکات.
ارزیابی گفتار-زبان: تجزیه و تحلیل دقیق الگوهای گفتار، با تمرکز بر ثبات، روانی، و تلفظ.
تست های تصویربرداری مغزی: ام آر آی یا سی تی اسکن ممکن است آسیب ساختاری در مغز را نشان دهد که با آپراکسی مطابقت دارد.
گزینه های درمان آپراکسی
گفتار درمانی
برای آپراکسی مربوط به گفتار، به ویژه آپراکسی گفتار در دوران کودکی (CAS)، گفتار درمانی حیاتی است. درمانگران از تکرار، نشانه های بصری و تمرینات ساختاری برای کمک به افراد برای به دست آوردن کنترل مجدد بر عضلات گفتاری خود استفاده می کنند. تکنیک هایی مانند روش PROMPT شامل هدایت فیزیکی برای شکل دادن به حرکات صحیح دهان است.
کاردرمانی
کاردرمانگرها به افراد کمک می کنند تا وظایف روزانه مانند لباس پوشیدن، نوشتن یا خوردن را دوباره یاد بگیرند. درمان ممکن است شامل تکنیک‌ها یا ابزارهای تطبیقی باشد، مانند ظروف یا لباس‌هایی که مخصوص طراحی شده‌اند و دارای بست‌های آسان هستند.
فیزیوتراپی
برای کسانی که آپراکسی حرکتی عمومی دارند، فیزیوتراپی هماهنگی و قدرت را بهبود می بخشد. این شامل تمرینات طراحی شده برای بازسازی مسیرهای عصبی و بهبود برنامه ریزی حرکتی است.
دستگاه های کمکی
فناوری نقش مهمی در پر کردن شکاف های ارتباطی دارد. دستگاه‌هایی مانند تابلوهای ارتباطی، برنامه‌های تولیدکننده گفتار یا سیستم‌های ردیابی چشم، افراد را قادر می‌سازد تا خود را به طور مؤثرتری بیان کنند.
رویکرد چند رشته ای
اغلب، تیمی از متخصصان – از جمله متخصصان مغز و اعصاب، درمانگران و روانشناسان – برای رسیدگی به تمام جنبه‌های آپراکسی با هم کار می‌کنند و مراقبت جامع را تضمین می‌کنند.
سوالات متداول
تفاوت اصلی آپراکسی و آفازی چیست؟
در حالی که آپراکسی بر توانایی برنامه ریزی و اجرای حرکات تأثیر می گذارد، آفازی شامل مشکل در درک یا تولید زبان به دلیل آسیب مغزی است.
آیا آپراکسی با گذشت زمان بهبود می یابد؟
بله، با درمان و حمایت مداوم، بسیاری از افراد پیشرفت های قابل توجهی را در توانایی های خود تجربه می کنند.
آیا عارضه یک بیماری ژنتیکی است؟
برخی از اشکال، مانند آپراکسی گفتار در دوران کودکی، ممکن است پیوندهای ژنتیکی داشته باشند، اما همه موارد ارثی نیستند.
آیا داروهایی برای آپراکسی وجود دارد؟
هیچ داروی خاصی آپراکسی را درمان نمی کند، اما علائم مرتبط مانند اضطراب را می توان به صورت دارویی مدیریت کرد.
چه سنی برای شروع درمان آپراکسی گفتار در دوران کودکی مناسب است؟
مداخله زودهنگام، در حالت ایده آل به محض شناسایی علائم، بهترین شانس را برای بهبود ارائه می دهد.
کلمات مرتبط :
درمان آفازی – کاردرمانی در شرق تهران – کاردرمانی کودکان – کاردرمانی در پیروزی – کاردرمانی در نیروهوایی
