مشکلات بلع پس از سکته مغزی، همچنین به عنوان دیسفاژی شناخته می شود، از عوارض شایعی است که می تواند پس از سکته ایجاد شود.
سکته مغزی، یک رویداد عصبی که بر خون رسانی به مغز تأثیر می گذارد، می تواند منجر به طیف گسترده ای از اختلالات فیزیکی و شناختی، از جمله مشکل در بلع شود.
علل مشکلات بلع بعد از سکته مغزی
بلع فرآیند پیچیده ای است که شامل هماهنگی عضلات و اعصاب در گلو و مری می شود. هنگامی که سکته مغزی رخ می دهد، می تواند به مناطقی از مغز که مسئول کنترل این ماهیچه ها و اعصاب هستند آسیب برساند و منجر به دیسفاژی شود. دلایل مشکلات بلع بعد از سکته مغزی را می توان به دو نوع اصلی طبقه بندی کرد:
علل عصبی
آ. آسیب قشر مغز: سکته مغزی می تواند به قشر مغز، لایه بیرونی مغز که مسئول تفکر آگاهانه و کنترل اختیاری عضلات است، آسیب برساند. آسیب به نواحی خاصی در قشر مغز، مانند نواحی حرکتی و حسی، می تواند هماهنگی لازم برای بلع را مختل کند.
ب آسیب ساقه مغز: ساقه مغز عملکردهای حیاتی از جمله بلع را کنترل می کند. سکته مغزی که بر ساقه مغز تأثیر می گذارد می تواند توانایی شروع و هماهنگی فرآیند بلع را مختل کند.
ج آسیب عصبی: سکته مغزی همچنین می تواند به اعصاب جمجمه ای (مانند اعصاب گلوفارنکس و واگ) که بلع را کنترل می کنند آسیب برساند. آسیب عصبی می تواند منجر به ضعف عضلانی یا اختلال در بازخورد حسی شود و بلع ایمن را دشوار کند.
علل فیزیولوژیکی
کاهش قدرت عضلانی: بازماندگان سکته ممکن است دچار ضعف عضلانی شوند که می تواند بر عضلات درگیر در بلع تأثیر بگذارد. عضلات ضعیف ممکن است نیروی کافی برای به حرکت درآوردن غذا و مایعات به سمت پایین مری تولید نکنند.
اختلال در حس: آسیب ناشی از سکته مغزی می تواند بازخورد حسی مورد نیاز برای تشخیص زمانی که غذا یا مایع وارد گلو شده است را مختل کند. اختلال در حس، خطر خفگی و آسپیراسیون (ورود غذا یا مایعات به راه هوایی) را افزایش می دهد.
اختلال در هماهنگی: هماهنگی پیچیده تنفس، بلع و محافظت از راه هوایی ممکن است پس از سکته مغزی مختل شود و منجر به دیسفاژی شود. این ممکن است منجر به ورود غذا یا مایع به راه هوایی به جای مری شود و باعث پنومونی آسپیراسیون شود.
علائم مشکلات بلع پس از سکته مغزی
اختلال بلع پس از سکته مغزی می تواند با طیف وسیعی از علائم ظاهر شود که بسته به میزان و محل آسیب مغزی می تواند شدت آن متفاوت باشد. برخی از علائم رایج عبارتند از:
سرفه و خفگی: بازماندگان سکته مغزی مبتلا به دیسفاژی ممکن است به طور مکرر در حین خوردن یا نوشیدن سرفه یا خفگی کنند.
مشکل در شروع بلع: برخی از افراد ممکن است برای شروع بلع دچار مشکل شوند که منجر به احساس “چسبیدن” غذا یا مایع در گلو می شود.
ذات الریه مکرر: آسپیراسیون، جایی که غذا یا مایعات وارد راه هوایی می شود، می تواند به دوره های مکرر ذات الریه به دلیل عفونت در ریه ها منجر شود.
آهسته غذا خوردن: مشکلات بلع می تواند منجر به آهسته غذا خوردن شود، زیرا بازماندگان سکته مغزی به زمان بیشتری برای جویدن و بلعیدن غذای خود نیاز دارند.
کاهش وزن و سوءتغذیه: ترکیبی از مشکل در غذا خوردن و ترس از خفگی ممکن است منجر به کاهش مصرف غذا شود و باعث کاهش وزن ناخواسته و سوء تغذیه شود.
کم آبی بدن: مشکلات بلع نیز می تواند بر توانایی فرد در نوشیدن تأثیر بگذارد و به طور بالقوه منجر به کم آبی بدن شود.
اجتناب از برخی غذاها: بسیاری از افراد مبتلا به دیسفاژی از برخی غذاها مانند بافت های خشک یا سفت اجتناب می کنند، زیرا بلعیدن آنها دشوارتر است.
روشهای درمان
هنگامی که دیسفاژی پس از سکته مغزی تشخیص داده شد، می توان یک برنامه درمانی و مدیریت جامع برای رفع نیازهای خاص فرد ایجاد کرد. اهداف اولیه درمان اطمینان از بلع ایمن، حفظ تغذیه و هیدراتاسیون کافی و بهبود کیفیت کلی زندگی است. گزینه های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
اصلاح رژیم غذایی: بسته به شدت دیسفاژی، متخصصان تغذیه و گفتاردرمانی ممکن است اصلاح بافت غذاها و مایعات را توصیه کنند. این می تواند شامل غذاهای پوره شده، مایعات غلیظ شده و سایر اصلاحات رژیم غذایی سفارشی برای کاهش خطر آسپیراسیون باشد.
تمرینات بلع: متخصصان گفتاردرمانی می توانند به بازماندگان سکته مغزی تمرینات مخصوص بلع را آموزش دهند که برای بهبود قدرت و هماهنگی عضلات طراحی شده اند. این تمرینات ممکن است شامل تمرینات مختلف دهان و گلو باشد.
استراتژی های جبرانی: استراتژی های جبرانی به افراد مبتلا به دیسفاژی کمک می کند تا عادات خوردن و آشامیدن خود را برای به حداقل رساندن خطر آسپیراسیون تطبیق دهند. این می تواند شامل تکنیک هایی مانند جمع کردن چانه، گرفتن لقمه های کوچکتر یا جایگزینی بین لقمه ها و جرعه ها باشد.
دستگاه‌های مصنوعی: در برخی موارد، دستگاه‌های خاصی مانند پرکننده کام یا پروتزهای دندانی می‌توانند به بهبود عملکرد بلع کمک کنند.
داروها: در شرایط خاص، ممکن است داروهایی برای رفع مشکلات زمینه‌ای که منجر به دیسفاژی می‌شوند، مانند بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) تجویز شود.
لوله های تغذیه: در موارد شدید دیسفاژی که مصرف خوراکی ایمن نیست، متخصصان مراقبت های بهداشتی ممکن است برای اطمینان از تغذیه و هیدراتاسیون کافی، قرار دادن لوله تغذیه، لوله بینی معده (لوله NG) یا گاستروستومی آندوسکوپی از راه پوست (لوله PEG) را توصیه کنند.
بیشتر بخوانید :
