بیماری ام اس یا مولتیپل اسکلروزیس یک بیماری عصبی مزمن است که سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار می دهد. ام اس زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی به غلاف میلین، که پوشش محافظی است که رشته های عصبی در مغز و نخاع را احاطه کرده است، حمله می کند. این می تواند باعث طیف وسیعی از علائم، از جمله خستگی، ضعف، بی حسی یا گزگز در اندام ها، مشکلات بینایی، و مشکلات در هماهنگی و تعادل شود.
ام اس یک بیماری خود ایمنی در نظر گرفته می شود، به این معنی که سیستم ایمنی به اشتباه به سلول ها و بافت های سالم بدن حمله می کند. علت ام اس به طور کامل شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است. هیچ درمان قطعی برای ام اس وجود ندارد، اما درمان ها می توانند به مدیریت علائم و کاهش سرعت پیشرفت بیماری کمک کنند. اینها ممکن است شامل داروها، کاردرمانی و اصلاح شیوه زندگی مانند ورزش، مدیریت استرس و رژیم غذایی سالم باشد.
علائم بیماری ام اس
علائم ام اس می تواند از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت باشد و به محل و شدت آسیب به سیستم عصبی مرکزی بستگی دارد. برخی از علائم رایج ام اس عبارتند از:
خستگی: یکی از شایع ترین علائم ام اس خستگی است که می تواند شدید و ناتوان کننده باشد.
بی حسی یا گزگز: ام اس می تواند باعث بی حسی یا گزگز در اندام ها، صورت یا سایر قسمت های بدن شود.
مشکلات بینایی: ام اس می تواند باعث مشکلات بینایی مانند تاری دید، دوبینی یا حتی از دست دادن بینایی شود.
ضعف: ام اس می تواند باعث ضعف یا سفتی عضلات شود که می تواند بر تحرک و تعادل تأثیر بگذارد.
مشکلات هماهنگی: ام اس می تواند بر هماهنگی و تعادل تأثیر بگذارد و راه رفتن یا انجام کارهای روزمره را دشوار کند.
مشکلات مثانه یا روده: ام اس می تواند بر عملکرد مثانه و روده تأثیر بگذارد و باعث ایجاد مشکلاتی در ادرار یا حرکات روده شود.
مشکلات شناختی: ام اس می تواند باعث مشکلات شناختی مانند از دست دادن حافظه، مشکل در تمرکز یا مشکل در حل مسئله شود.
تغییرات عاطفی: ام اس می تواند باعث تغییرات عاطفی مانند افسردگی، اضطراب یا نوسانات خلقی شود.
دلایل و عوامل خطر
علت دقیق بیماری ام اس به طور کامل شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است. در اینجا برخی از عواملی که اعتقاد بر این است که در ایجاد ام اس نقش دارند آورده شده است:
ژنتیک: ام اس یک بیماری کاملاً ژنتیکی محسوب نمی شود، اما یک جزء ژنتیکی در این بیماری وجود دارد. افرادی که سابقه خانوادگی ام اس دارند کمی بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.
اختلال عملکرد خود ایمنی: ام اس یک بیماری خود ایمنی در نظر گرفته می شود، به این معنی که سیستم ایمنی به اشتباه به سلول ها و بافت های سالم بدن حمله می کند. در مورد ام اس، سیستم ایمنی به غلاف میلین، که پوشش محافظی است که رشته های عصبی در مغز و نخاع را احاطه کرده است، حمله می کند.
عوامل محیطی: برخی از عوامل محیطی با افزایش خطر ابتلا به ام اس مرتبط هستند، از جمله قرار گرفتن در معرض ویروس های خاص مانند ویروس اپشتین بار و همچنین سیگار کشیدن و کمبود ویتامین D.
جنسیت و سن: ام اس در زنان شایع تر از مردان است و معمولاً بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی ایجاد می شود.
درمان بیماری ام اس
اگرچه تاکنون هیچ روش درمان قطعی برای ام اس شناخته نشده است اما درمان های مختلفی برای کمک به مدیریت علائم و کند کردن پیشرفت بیماری وجود دارد. برنامه های درمانی بسیار فردی هستند و ممکن است شامل ترکیبی از داروها، اصلاح شیوه زندگی و درمان ها باشد. در اینجا برخی از رایج ترین درمان های ام اس آورده شده است:
داروها: این داروها برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری از طریق کاهش دفعات و شدت عودهای اماس طراحی شدهاند. انواع مختلفی از درمانهای اصلاحکننده بیماری وجود دارد، از جمله داروهای تزریقی، داروهای خوراکی و انفوزیون.
مدیریت علائم: بسته به علائم خاص ام اس، ممکن است داروها یا درمان های مختلفی برای مدیریت علائمی مانند خستگی، اسپاسم و اختلال عملکرد مثانه توصیه شود.
فیزیوتراپی: فیزیوتراپی می تواند به بهبود تحرک، تعادل و هماهنگی در افراد مبتلا به ام اس کمک کند، همچنین سفتی عضلات را کاهش داده و تناسب اندام کلی را بهبود بخشد.
کاردرمانی: کاردرمانی می تواند به افراد مبتلا به ام اس کمک کند تا استراتژی هایی برای مدیریت فعالیت های روزانه و حفظ استقلال ایجاد کنند.
اصلاح سبک زندگی: حفظ یک سبک زندگی سالم می تواند به مدیریت علائم و بهبود کیفیت کلی زندگی افراد مبتلا به ام اس کمک کند. این ممکن است شامل منظم باشد
ورزش، رژیم غذایی متعادل، تکنیک های مدیریت استرس، و اجتناب از سیگار کشیدن.
حمایت عاطفی: ام اس می تواند یک بیماری چالش برانگیز و از نظر عاطفی دشوار برای زندگی باشد. حمایت عاطفی، مانند مشاوره یا گروه های حمایتی، می تواند برای مقابله با تأثیرات عاطفی و اجتماعی ام اس مفید باشد.
روشهای توانبخشی
توانبخشی ام اس یکی از اجزای مهم درمان بیماری ام اس است که بر کمک به افراد مبتلا به ام اس تمرکز دارد تا توانایی های فیزیکی، شناختی و عاطفی خود را حفظ و بهبود بخشند. توانبخشی می تواند متناسب با نیازهای خاص هر فرد مبتلا به ام اس باشد و ممکن است شامل رویکردهای مختلفی باشد، از جمله:
فیزیوتراپی: فیزیوتراپی می تواند به افراد مبتلا به ام اس کمک کند تا قدرت، تعادل، هماهنگی و تحرک خود را حفظ یا بهبود بخشند. این ممکن است شامل تمرینات، کشش و سایر تکنیکها برای رسیدگی به آسیبهای فیزیکی خاص باشد.
کاردرمانی: کاردرمانی ام اس می تواند به افراد مبتلا به ام اس کمک کند تا توانایی خود را در انجام فعالیت های روزانه مانند لباس پوشیدن، آراستگی و آشپزی حفظ کنند یا بهبود بخشند. این ممکن است شامل تجهیزات تطبیقی، استراتژیهای صرفهجویی در انرژی و سایر رویکردها باشد.
گفتار درمانی: گفتار درمانی می تواند به افراد مبتلا به ام اس کمک کند تا مشکلات ارتباطی مانند اختلال در گفتار، مشکل در یافتن کلمات یا مشکل در بلع را برطرف کنند.
توانبخشی شناختی: توانبخشی شناختی می تواند به افراد مبتلا به ام اس کمک کند تا مشکلات شناختی مانند از دست دادن حافظه، مشکل در توجه و تمرکز و حل مسئله را برطرف کنند.
فناوری کمکی: فناوری کمکی، مانند وسایل کمکی حرکتی، وسایل ارتباطی، و اصلاحات خانگی، می تواند به افراد مبتلا به ام اس کمک کند استقلال خود را حفظ کنند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.
متخصصان ما در مرکز توانبخشی برنا در شرق تهران خدمات کاردرمانی ام اس و گفتاردرمانی ام اس را برای مبتلایان به این بیماری ارائه می دهند.
