فوبیا در کودکان چیزی فراتر از یک ترس معمولی است و می تواند منجر به اختلالات اضطرابی در سالهای بعدی زندگی شود. دوران کودکی می تواند یک زمان جادویی برای کشف باشد، اما همچنین می تواند با ترس مشخص شود، که گاهی اوقات منجر به فوبیای شدید می شود. فوبیا ها واکنش‌های قدرتمندی هستند که می‌توانند زندگی روزمره را مختل کنند و بر همه چیز از هماهنگی خانواده تا عملکرد مدرسه تأثیر بگذارند. شناخت و درک زودهنگام این فوبیا می تواند دنیای متفاوتی را برای کودکان و خانواده هایشان ایجاد کند.
فوبیا یک ترس شدید و غیرمنطقی از یک شی، موقعیت یا فعالیت خاص است که منجر به اجتناب و ناراحتی هنگام مواجهه با آن می شود. در حالی که ترس یک پاسخ طبیعی به خطر است، فوبیا اغلب با تهدید واقعی نامتناسب هستند. فوبیا بسته به محرک و تجربیات کودک می تواند به اشکال مختلف ظاهر شود و می تواند از نظر شدت متفاوت باشد.
مطالعات نشان می دهد که فوبیای خاص حدود ۵ تا ۱۰ درصد از کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد. فوبیا اغلب بین سنین ۵ تا ۱۲ سالگی ایجاد می شود، اگرچه می تواند در هر سنی ظاهر شود. فوبیای رایج در کودکان شامل ترس از حیوانات، ارتفاع، تاریکی و جدایی از والدین است که هر کدام می توانند فعالیت های کودک را محدود کرده و تجارب را محدود کنند.
تشخیص زودهنگام فوبیا در کودکان بسیار مهم است زیرا فوبیای درمان نشده می توانند به اختلالات اضطرابی ریشه دارتر تبدیل شوند. اگر به فوبیای دوران کودکی توجه نشود، ممکن است بر مهارت های اجتماعی، پیشرفت تحصیلی و روابط تأثیر بگذارد. شناسایی زودهنگام علائم می تواند به والدین و مراقبان کمک کند تا به موقع از آنها حمایت کنند و به طور بالقوه از عوارض آینده جلوگیری کنند.
انواع رایج فوبیا در کودکان
فوبی ها در کودکان متنوع هستند، اما به طور کلی به چند دسته تقسیم می شوند. هر نوع فوبیا ویژگی های منحصر به فردی دارد و نیازمند رویکردهای مناسب برای مدیریت موثر است.
فوبیای خاص و نمونه های آنها
فوبیای خاص در کودکان رایج ترین است که با ترس شدید از یک شی یا موقعیت خاص مشخص می شود. آنها بر اساس ماهیت ترس به زیرگروه هایی تقسیم می شوند.
فوبیای حیوانات: ترس از حیوانات، به ویژه سگ، عنکبوت یا مار، در بین کودکان رایج است. یک برخورد یا تهدید درک شده از سوی این حیوانات می تواند منجر به اجتناب شدید و پریشانی شود.
فوبیای محیط طبیعی: کودکان ممکن است از طوفان، آب، ارتفاعات یا تاریکی بترسند. به عنوان مثال، کودکی که از رعد و برق وحشت دارد ممکن است با کوچکترین صدای رعد و برق وحشت کند.
فوبیای موقعیتی: این ترس ها به موقعیت های خاصی مانند قرار گرفتن در فضاهای بسته، آسانسور یا حتی سفر با هواپیما مرتبط هستند. کودکان ممکن است برای اجتناب از چنین موقعیت‌هایی تلاش زیادی کنند.
فوبیای اجتماعی (اختلال اضطراب اجتماعی)
فوبیای اجتماعی یا اختلال اضطراب اجتماعی شامل ترس شدید از موقعیت های اجتماعی است که معمولاً به دلیل ترس از قضاوت یا تحقیر شدن است. برای کودکان، این ممکن است به معنای اجتناب از مدرسه، اجتماعات، یا حتی صحبت کردن در مقابل دیگران باشد که می تواند به طور قابل توجهی بر رشد اجتماعی و اعتماد به نفس آنها تأثیر بگذارد.
اختلال اضطراب جدایی
اضطراب جدایی یک فوبیا به ویژه در کودکان کوچکتر رایج است. مشخصه آن پریشانی شدید از فکر جدا شدن از والدین یا مراقب است. اگر کودک از ترس اتفاق وحشتناکی از رفتن به مدرسه، تنها خوابیدن یا ترک کنار والدین خود امتناع کند، این نوع اضطراب می تواند به یک فوبیا تبدیل شود.
علل فوبیا در کودکان
فوبیا می تواند از تعامل پیچیده عوامل ژنتیکی، محیطی و تجربی ناشی شود. درک این علل به والدین و مراقبان کمک می کند تا با همدلی و بینش به موقعیت نزدیک شوند.
استعداد ژنتیکی
تحقیقات نشان می دهد که فوبیا و اختلالات اضطرابی می توانند ارثی باشند. فرزندان والدینی که با اضطراب یا فوبیا دست و پنجه نرم می کنند، بیشتر در معرض مشکلات مشابه هستند. اگرچه ژنتیک به تنهایی تعیین کننده نیست، اما می تواند کودکان را در برابر ایجاد فوبیا آسیب پذیرتر کند.
رفتارهای محیطی و آموخته شده
کودکان با مشاهده اطرافیان رفتارها را یاد می گیرند. به عنوان مثال، اگر آنها شاهد واکنش ترسناک والدین به عنکبوت ها باشند، ممکن است این ترس را نیز اتخاذ کنند. عوامل محیطی، مانند مشاهده یک رویداد ترسناک یا شنیدن مکرر چیزهای منفی در مورد یک حیوان یا موقعیت خاص، می‌توانند بذر فوبیا را در ذهن کودک بکارند.
تجربیات تروماتیک به عنوان محرک
تروما می تواند نقش مهمی در ایجاد فوبیا داشته باشد. گاز گرفتن سگ ممکن است منجر به ترس دائمی از همه سگ ها شود یا تجربه نزدیک به غرق شدن می تواند باعث ترس شدید از آب شود. هنگامی که کودکان رویدادهای ناراحت کننده ای را پشت سر می گذارند، این خاطرات می توانند تأثیری ماندگار بر جای بگذارند و در سال های بعد به صورت فوبیا ظاهر شوند.
علائم و نشانه های فوبیا در کودکان
فوبیا در کودکان فقط به صورت امتناع و عصبانیت با اشک ظاهر نمی شود. آنها اغلب شامل واکنش های فیزیکی، عاطفی و شناختی می شوند که سرنخ هایی از کشمکش های درونی آنها می دهد.
علائم فیزیکی
فوبیا می تواند پاسخ های فیزیکی شدیدی را در کودکان ایجاد کند، از جمله:
- افزایش ضربان قلب و تنفس
- عرق کردن
- سوال کردن بیش از حد
- حالت تهوع یا معده درد
- سرگیجه یا سبکی سر
این پاسخ‌ها نتیجه مکانیسم جنگ یا گریز بدن است که آن را آماده می‌کند تا به خطر درک شده، حتی زمانی که تهدید واقعی وجود ندارد، پاسخ دهد.
علائم عاطفی و رفتاری
از نظر عاطفی، کودکان مبتلا به فوبیا ممکن است نگرانی بیش از حدی را در مورد مواجهه با شی یا موقعیت ترسناک خود ابراز کنند. در صورت مواجهه با فوبیا، ممکن است چسبنده شوند، بی‌کنترل گریه کنند، یا طغیان‌های عصبانیت داشته باشند. رفتارهای اجتنابی، مانند بهانه آوردن برای ماندن در خانه از مدرسه یا اصرار بر حضور والدین نیز رایج است.
گزینه های درمانی موثر برای فوبیای دوران کودکی
خوشبختانه، فوبیا به خصوص در کودکانی که به چندین روش درمانی مبتنی بر شواهد به خوبی پاسخ می دهند، بسیار قابل درمان هستند. گزینه های درمانی را می توان با توجه به نیازهای هر کودک و شدت فوبیا آنها تنظیم کرد.
درمان شناختی رفتاری (CBT)
CBT سنگ بنای درمان فوبیا است. این به کودکان کمک می کند تا الگوهای افکار منفی خود را درک کرده و اصلاح کنند و به آنها قدرت می دهد تا پاسخ های ترس خود را مدیریت کرده و کاهش دهند.
جایگزینی فکر: درمان شناختی رفتاری به کودکان می آموزد که افکار ترسناک را با افکار واقعی تر جایگزین کنند و به آنها کمک می کند تا متوجه شوند که ترس آنها ممکن است اغراق آمیز باشد.
تکنیک‌های رفتاری: CBT همچنین شامل تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تنفس عمیق و تجسم است که به کودکان کمک می‌کند در موقعیت‌های اضطراب‌آور آرام بمانند.
مواجهه درمانی و حساسیت زدایی
مواجهه درمانی شامل قرار دادن تدریجی کودک در معرض شی یا موقعیت ترسناک خود در یک محیط کنترل شده است و به او کمک می کند تا در طول زمان نسبت به ترس کمتر حساس شود. این قرار گرفتن تدریجی می تواند اعتماد به نفس ایجاد کند و رفتار اجتنابی را کاهش دهد.
نوردهی درجه بندی شده: این رویکرد با حداقل نوردهی شروع می شود، مانند نگاه کردن به یک عکس از یک سگ، قبل از اینکه به تعاملات مستقیم تر، مانند نزدیک شدن به سگ یا نوازش کردن آن، ادامه یابد.
تکنیک‌های حساسیت‌زدایی: تکنیک‌هایی مانند حساسیت‌زدایی سیستماتیک به کودکان کمک می‌کند تا آرامش را با محرک‌های ترسناک همراه کنند و شدت فوبیا را کاهش دهند.
داروها به عنوان یک گزینه
در موارد شدید که درمان به تنهایی کافی نیست، ممکن است داروها تجویز شوند. اینها معمولاً راه حل های کوتاه مدتی هستند که علائم را کاهش می دهند تا درمان موثرتر شود. مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) و داروهای ضد اضطراب برخی هستند.
